Όρος Βόρας

Το Όρος Βόρας είναι οροσειρά ευρισκόμενη στα σύνορα της Ελλάδας με τη Βόρεια Μακεδονία και εκτείνεται και στις δυο χώρες. Αποτελεί τη διαχωριστική γραμμή του νομού Πέλλας στα νότια, με το Μορίχοβο της Βόρειας Μακεδονίας στα βόρεια και εκτείνεται ως τα όρια του νομού Φλώρινας. Αποτελεί το τρίτο υψηλότερο βουνό της Ελλάδας, με υψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλίας με υψόμετρο 2.524 μέτρα. Ο Βόρας συνδέεται ανατολικά με τα βουνά Πίνοβο (2.156 μέτρα) και Τζένα (2.182 μέτρα), τα οποία αποτελούν τμήμα της ίδιας οροσειράς. Καλύπτεται από δάση δρυός, οξιάς και πεύκης. Στην ψηλότερη κορυφή του υπάρχει μικρή εκκλησία, μνημείο Σέρβων πεσόντων του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Βορειοδυτικά της Όρμας Αλμωπίας εκτείνεται το Μαύρο Δάσος του Βόρα με πυκνή βλάστηση.

Η κυρίαρχη μορφή κάλυψης γης (περίπου 91%), ανήκει στην κατηγορία των δασών και δασικών εκτάσεων στις οποίες περιλαμβάνονται οι θαμνότοποι, τα χορτολίβαδα καθώς και οι γυμνές και βραχώδεις εκτάσεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης (περίπου 80%), ανήκει στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου, ενώ το υπόλοιπο 20% εμφανίζει ποικιλία μορφών ιδιοκτησίας (συνιδιόκτητα, κοινοτικά, ιδιωτικά). Στην περιοχή έχουν καταγραφεί τα ακόλουθα βιοτικά γνωρίσματα :
• 27 τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ από τους οποίους οι 5 είναι προτεραιότητας με βάση την ίδια Οδηγία,
• 33 είδη πτηνών που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ καθώς επίσης και 44 είδη μεταναστευτικών πτηνών τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην Οδηγία αυτή,
• 11 είδη ζώων (4 αμφίβια, 5 ερπετά, 2 ψάρια) του Παραρτήματος ΙΙ και ΙV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και
• 157 είδη χλωρίδας τα οποία χαρακτηρίζονται ως σημαντικά για την Ελλάδα.
Γενικά η περιοχή έχει αξιολογηθεί και χαρακτηρισθεί ως σημαντική περιοχή για τα πουλιά (Important Bird Area) και βιογενετικό απόθεμα. Στην περιοχή απαντάται ο ένας από τους δύο πυρήνες στην Ελλάδα εξάπλωσης της Pinus peuce ως υπόλειμμα άλλοτε εκτεταμένων δασών του είδους. Η ποικιλότητα των τύπων οικοτόπων αλλά και των ειδών χλωρίδας και πανίδας, από τα οποία πολλά είναι Κοινοτικού ενδιαφέροντος, αναδεικνύουν την περιοχή ως μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες περιοχές της χώρας μας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Άλλες αξίες της περιοχής που κατατάσσονται σε πρώτο επίπεδο σπουδαιότητας είναι : υλοτομική, προστατευτική από τη διάβρωση, αισθητική, αναψυχική και βελτιωτική της ποιότητας νερού.

ΧΛΩΡΙΔΑ

'Υπαρξη 157 σημαντικών taxa στην περιοχή του Βόρα. Από τα taxa αυτά, ένα είναι Πτεριδόφυτο και 156 είναι Σπερματόφυτα. Από τα Σπερματόφυτα, 117 είναι Δικότυλα φυτά και 40 είναι Μονοκότυλα.

Γενική εξάπλωση

Αναφορικά με τις γενικές εξαπλώσεις τους, τα 157 σημαντικά taxa που καταγράφηκαν στην περιοχή του Βόρα ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες:
Τοπικά Ενδημικά: 4 taxa (Crepis arcuata, Ranunculus cacuminis, Viola doerfleri, Viola voliotisii).
Ελληνικά Ενδημικά: 6 taxa (Epilobium vernonicum, Ophrys sphegodes subsp. hellenae, Asperula aristata subsp. thessala, Galium pisoderium, Taraxacum albomarginatum, Taraxacum graecofontanum).
Βαλκανικά: 88 taxa. Οκτώ από αυτά, είναι πολύ μικρής εξάπλωσης, περιοριζόμενα αποκλειστικά στην περιοχή Β. Ελλάδας, Ν. Γιουγκοσλαβίας, Ν. Αλβανίας, ή/και Ν. Βουλγαρίας (Peucedanum lavrentiadis, Dianthus mysrtinervius subsp. caespitosus, Dianthus myrtinervius subsp. Myrtinervius, Ramonda nathaliae, Fritillaria gussichiae, Rumex balcanicus, Saxifraga porophylla subsp. grisebachii, Viola brachyphylla).
Ευρύτερης Εξάπλωσης: 59 taxa.

Εξάπλωση στην Ελλάδα
Τέσσερα από τα σημαντικά taxa ευρύτερης εξάπλωσης στην Ελλάδα απαντώνται αποκλειστικά στην περιοχή του Βόρα, η οποία αποτελεί το ακραίο νοτιότερο σημείο εξάπλωσής τους. Πρόκειται για τα Carex lasiocarpa, Juncus trifidus subsp. Trifidus, Ligusticum mutelina και Pimpinella saxifraga. Αλλα 8 taxa απαντώνται μόνο στο φυτογεωγραφικό διαμέρισμα της ΒΚ Ελλάδας, όπου ανήκει ο Βόρας. Επιπλέον, άλλα 13 taxa απαντώνται αποκλειστικά στη Βόρεια Ελλάδα (φυτογεωγραφικά διαμερίσματα ΒΚ και ΒΑ Ελλάδας, σε ορισμένες περιπτώσεις και στη Β Πίνδο).

ΒΛΑΣΤΗΣΗ
Τύποι Οικοτόπων :

• Σχηματισμοί με Juniperus communis σε ασβεστούχους χερσότοπους ή λειμώνες έκτασης 1460 στρ. Εμφανίζονται νότια της Καλής Πεδιάδας, σε υψόμετρο 1400-1500 και σε κλιτείς Ν, ΝΑ και ΝΔ εκθέσεων και αναπτύσσονται πάνω σε ασβεστολιθικά εδάφη.
• Στεππόμορφοι, βραχώδεις ανωδασικοί λειμώνες έκτασης 27880 περίπου στρ. Εμφανίζεται κυρίως πάνω από τα δασοόρια της περιοχής σε υψόμετρο που κυμαίνεται μεταξύ 1100 και 1990 μέτρων και χαρακτηρίζεται απο την ύπαρξη των ειδών Juniperus nana (Κέδρος), Vaccinium myrtillus, Bruckenthalia spiculifolia, Daphne oleoides, Thymus sp. (Θυμάρι) και Nardus stricta.
• Υποηπειρωτικοί στεππόμορφοι λειμώνες έκτασης 7470 περίπου στρ. Απαντώνται σε υπερθαλάσσιο ύψος από 700 μέχρι 1200(1300) μέτρων, υπό μορφή κηλίδων διάσπαρτων σε όλη την περιοχή, νότιου γενικά προσανατολισμού και κλίσεων μέτριων έως κατά θέσεις πολύ ισχυρών. Αναπτύσσονται πάνω σε μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο, γνεύσιο και ασβεστόλιθο.
• Χλοώδεις διαπλάσεις με Nardus, ποικίλων ειδών, σε πυριτιούχα υποστρώματα των ορεινών και υποορεινών ζωνών της ηπειρωτικής Ευρώπης έκτασης 63540 περίπου στρ. Αλπικά και υπαλπικά λιβάδια, σχετικά ξηρά, σε ισχυρά όξινα εδάφη που συναντώνται πάνω από τα δεντροόρια και κυρίως πάνω από τα 1800 μέτρα, σε κλιτείς όλων των εκθέσεων, με μέτριες και κατά θέσεις ισχυρές κλίσεις.
• Επίπεδοι ενεργοί τυρφώνες υψιπέδων έκτασης 1150 περίπου στρ., περιλαμβάνει αβαθείς, επίπεδους, τυρφώνες που υπάρχουν στις περιοχές Καλή Πεδιάδα και Σαραντάβρυση. Ο τυρφώνας στη Καλή Πεδιάδα βρίσκεται σε υψόμετρο 1700 και είναι ίσως ο μεγαλύτερος σε έκταση τυρφώνας στον ελλαδικό χώρο. Οι τυρφώνες της περιοχής Σαραντάβρυσης απαντώνται σε υψόμετρο 2100 και σε σχεδόν επίπεδες εκτάσεις (κλίσεις μικρότερες του 20%). Αναπτύσσονται σε θέσεις με γεωλογικό υπόβαθρο γνεύσιο, μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο και τραχείτη.
• Αλκαλικοί χαμηλοί τυρφώνες Εντάσσονται πηγές (ομάδες πηγών) στην περιοχή της Σαραντάβρυσης. Η ύπαρξη αναβλύζοντος νερού, ο χημισμός του και η ροή του δημιουργούν ειδικές οικολογικές συνθήκες, κατάλληλες για την ανάπτυξη ορισμένης χλωρίδας και ορισμένων μονάδων βλάστησης. Οι θέσεις αυτές βρίσκονται σε υψόμετρο 1900-2300 και καταλαμβάνουν έκταση 400 περίπου στρ.
• Χασμοφυτική βλάστηση βραχωδών πρανών/Πυριτιόφιλες υποδιαιρέσεις έκτασης 19460 περίπου στρ. Εκτείνεται σε μεγάλο υψομετρικό εύρος, από τα 600 έως 1900 μέτρα. Απαντάνται σε γενικά νότιες εκθέσεις (ΝΑ, Ν, ΝΔ και Δ) και αναπτύσσεται πάνω σε διάφορα είδη πετρωμάτων (πυριτικά πετρώματα, γνεύσιος, σχιστόλιθος, ασβεστόλιθος).
• Σπήλαια των οποίων δεν γίνεται τουριστική εκμετάλλευση. Περιλαμβάνει τις σπηλιές που βρίσκονται στις βραχώδεις περιοχές κατά μήκος του ρέματος Ασπροποτάμου και του ρέματος Λουτρακίου. Βρίσκονται διάσπαρτα μέσα σε συστάδες πλατάνου, γαύρου και οξιάς (χαμηλά υψόμετρα) καθώς και σε μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις (υψηλότερες θέσεις).
• Οξύφιλα δάση οξιάς (Luzulo Fagenion) έκτασης 76850 περίπου στρ. Χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη των ειδών Luzula luzuloides, Vaccinium myrtillus, Calamagrostis arundinacea, Deschampsia flexuosa, Pteridium aquilinum (Φτέρη) κ.α.
• Δάση οξιάς με Ilex και Taxus πλούσια σε επίφυτα (Ilici - Fagion) έκτασης 260 περίπου στρ., αναπτύσσονται σε ορεινά, όξινα εδάφη και εμφανίζουν χούμο τύπου Moder. Χαρακτηρίζονται από την σταθερή παρουσία των ειδών Ilex aquifolium (Αρκουδοπούρναρο) και Taxus baccata (Ίταμος). Καταλαμβάνουν έκταση σε περιοχή βορειοδυτικά του χωριού Αγιος Αθανάσιος και απαντώνται σε υψόμετρο 1200 - 1780 μ. Εκτείνονται σε κλιτείς Α, ΒΑ και Β εκθέσεων, με ισχυρές έως κατά θέσεις πολύ απότομες κλίσεις.
• Δάση οξιάς της φυτοκοινωνίας Asperulo - Fagetum (Asperulo - Fagenion) έκτασης 26061 περίπου στρ. Περιλαμβάνει τα παραγωγικότερα μεσόφιλα δάση οξιάς της περιοχής τα οποία εμφανίζουν ένα πλουσιότερο, σε είδη και παρουσία, όροφο ποών από ό,τι τα δάση του Luzulo - Fagetum και ανήκουν στο Galio odorati - Fagetum (Fagion moesiacae). Χαρακτηρίζονται από τα είδη Galium odoratum, Lamium galeobdolon, Melica uniflora και είδη του γένους Cardamine. Οι συστάδες της οξιάς είναι σπερμοφυείς, με ακανόνιστη υποκηπευτή δομή, ηλικίας 40-145 ετών.
• Δάση οξιάς της φυτοκοινωνίας Melico - Fagetum έκτασης 4634 περίπου στρ. Μεσόφιλα δάση οξιάς που ομοιάζουν φυσιογνωμικά με τα δάση του Galio odorati - Fagetum. Εμφανίζονται σε σχετικά μικρότερα υψόμετρα από ότι το Galio-odorati Fagetum, σε βόρειες εκθέσεις, κυρίως ΒΔ των Προμάχων, μετρίων κλίσεων (30-60%), πάνω σε γνεύσιο, μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο και γρανίτη και σε βαθειά, σχετικά γόνιμα εδάφη. Εμφανίζουν χούμο κυρίως τύπου Mull και κατά θέσεις Moder.
• Υπαλπικά δάση οξιάς με Acer και Rumex arifolius Καταλαμβάνουν μικρή έκταση (1690 περίπου στρ.) και εμφανίζονται σε υψόμετρο 1500-1750. Εμφανίζονται στα Τούρκικα Μνήματα και βορειότερα σε ανατολικές κυρίως εκθέσεις και σπανιότερα σε ΝΑ και ΒΑ. Εδράζονται σε γνεύσιο, μαρμαργιακό σχιστόλιθο και σε εδάφη αβαθή έως κατά θέσεις μετρίου βάθους, ελαφρής μηχανικής σύστασης.
• Ασβεστόφιλα δάση οξιάς (Cephalanthero - Fagion). Καταλαμβάνουν έκταση 17201 περίπου στρ., στη Πιπερίτσα και δυτικά του χωριού Κάτω Κορυφή, απαντώνται σε υψόμετρο 600-1860 μέτρων και σε ΒΑ, Α και Β εκθέσεις.
• Παραποτάμιες στοές της Ελλάδας με Alnus glutinosa. Εντάσσονται τα παραποτάμια δάση της περιοχής Όρμας, κατά μήκος του ρέματος Ασπροποτάμου (δύο συστάδες) και μία στο ρέμα της Παπαδιάς, τα οποία αποτελούνται από Αlnus glutinosa (Σκλήθρο) με παρουσία του Platanus orientalis (Πλάτανος). Καταλαμβάνουν μικρή έκταση (1804 περίπου στρ.) και απαντώνται σε υψόμετρο 500-700.
• Δάση δρυός με Quercus trojana (Ιταλία, Ελλάδα). Καταλαμβάνουν έκταση 1938 περίπου στρ. και εκτείνονται σε μέσα υψόμετρα και συνήθως σε νότιες κλιτείς, μετρίων κλίσεων, όπου και προστατεύονται από κρύους βόρειους ανέμους. Φυσιογνωμικά μοιάζουν με ψευδομακκί. Περιορίζονται σε αβαθείς, θερμές και ξηρές θέσεις. Αναπτύσσονται μόνο σε ιδιαίτερους σταθμούς και όχι σαν βλάστηση "κλίμαξ".
• Δάση καστανιάς. Τα δάση της καστανιάς της περιοχής καταλαμβάνουν μικρή σχετικά έκταση (1205 περίπου στρ.), στο κεντρικό τμήμα της περιοχής (ερείπια Ανω Λουτρακίου, Ορμας, δυτικά της Ανω Κορυφής) και σε υψόμετρο που κυμαίνεται μεταξύ 520 και 960. Απαντώνται σε Α, ΝΑ, ΝΔ, Δ εκθέσεις και σε κλιτείς με μέτριες, ισχυρές έως απότομες κλίσεις (40-100%). Αναπτύσσονται πάνω σε γνεύσιο, μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο ή γρανίτη και σε εδάφη ελαφρής έως μέσης μηχανικής σύστασης, ελαφρώς όξινα, μετρίου βάθους έως βαθειά.
• Ελληνικά δάση οξιάς με Abies borisii-regis (Ελάτη) έκτασης 33763 περίπου στρ., στο κεντρικό και βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής, κατά μήκος των συνόρων. Απαντώνται σε υψόμετρο 900 έως 1750 μέτρων, σε γενικά ανατολικές εκθέσεις (ΝΑ, Α και ΒΑ) και σε μέτριες έως ισχυρές κλίσεις (40-80%). Αναπτύσσονται πάνω σε γνεύσιο, μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο ή γρανίτη και εδάφη βαθειά αργιλοαμμώδη.
• Θερμόφιλα δάση οξιάς (Quercion frainetto p.) έκτασης 7928 περίπου στρ., σε διάσπαρτες κηλίδες σε όλη τη περιοχή, κυρίως όμως στο δυτικό και κεντρικό τμήμα της.Εκτείνονται σε υψόμετρο που κυμαίνεται μεταξύ 400 και 1540. Απαντώνται σε γενικά ανατολικές (ΒΑ, Α και ΝΑ) εκθέσεις, μετρίων έως ισχυρών κλίσεων (20-90%). Αναπτύσσονται πάνω σε μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο και σε γνεύσιο και σε εδάφη μετρίου βάθους έως βαθειά.
• Ελληνικά δάση της Quercus dalechampii (Απόδισκος δρυς). Αμιγή δάση της Quercus dalechampii (Απόδισκος δρυς) και σπανιώτερα σε μίξη με οξιά και χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη πολλών ειδών του Quercion frainetto. Είναι διάσπαρτα σε όλη τη περιοχή με μεγαλύτερη παρουσία στο νοτιοδυτικό και μικρότερη στο κεντρικό τμήμα και καταλαμβάνουν συνολικά έκταση 44273 περίπου στρ. Εμφανίζονται σε υψόμετρο 730 έως 1240 μέτρων, σε νοτιοδυτικές-δυτικές εκθέσεις και σε μέτριες έως ισχυρές κλίσεις (30-80%). Αναπτύσσονται πάνω σε γνεύσιο και σχιστόλιθο και σε ελαφρά, αμμοπηλώδη εδάφη, μετρίου βάθους, ελαφρώς όξινης αντίδρασης.
• Δάση - στοές με Salix alba και Populus alba. Παραποτάμια δάση στα οποία επικρατούν είδη Ιτιάς (Salix fragilis, S. alba κ.α.) καθώς και κατά θέσεις η Populus alba (Ασπρολεύκη).Οι συστάδες αυτές εμφανίζονται σε ρέμα περιοδικής ροής, το οποίο συμβάλλει στο ρέμα της Παπαδιάς και καταλαμβάνουν μικρή έκταση (275 περίπου στρ.). Απαντώνται σε υψόμετρο 700 μέτρων, σε μια στενή λωρίδα, πλάτους 50 μέτρων περίπου, και σε μήκος 300 μέτρων παράλληλα με την κοίτη του ρέματος, σε θέσεις με μικρές έως μέτριες κλίσεις.
• Δάση ανατολικής πλατάνου (Platanion orientalis). Παρόχθια δάση-στοές πλατάνου (Platanus orientalis), με έκταση 2650 περίπου στρ., που ανήκουν στο Platanion orientalis. Αποικίζουν χαλαρά αλλούβια (του Ασπροποτάμου) και λιθώδεις αποθέσεις χειμάρων, σταθερής ή περιοδικής ροής.Εκτείνονται σε υψόμετρο 460 - 1000 και σε θέσεις, με κλίσεις μέτριες έως ισχυρές (40-80%).
• Δάση με κυριαρχία γαύρου (Carpinus orientalis) έκτασης 13165 περίπου στρ. Εμφανίζονται σε γενικά υποβαθμισμένες νότιες εκθέσεις, μετρίων έως ισχυρών κλίσεων, με αβαθή φτωχά εδάφη στις ημιορεινές περιοχές Ορμας, Κάτω Κορυφής και Καρυδιάς.
• Ελληνικά δάση δασικής πεύκης. Οξύφιλα δάση της δασικής πεύκης (Pinus sylvestris) που ανήκουν στο Vaccinio-Piceion και αναπτύσσονται κυρίως σε πυριτικά πετρώματα και όξινα εδάφη. Εμφανίζονται σε υψόμετρο 1300 -1910, σε διάφορες εκθέσεις και σε μέτριες έως ισχυρές κλίσεις (30-70%). Βρίσκονται σε όλη τη περιοχή, καταλαμβάνοντας έκταση 8300 περίπου στρ., με εντονότερη παρουσία στο ΝΔ άκρο της.
• Δάση ορεινών κωνοφόρων με πευκοδάση P.nigra ssp. pallasiana. Ο οικότοπος αυτός περιλαμβάνει τα ορεινά δάση της Pinus nigra ssp. Pallasiana (Μαύρη πεύκη) της περιοχής, με έκταση 5900 περίπου στρ., τα οποία απαντώνται στο χώρο εξάπλωσης της οξυάς και βρίσκονται διάσπαρτα στην περιοχή με εντονότερη παρουσία βόρεια του ρέματος Καθαρό. Εμφανίζονται σε υψόμετρο 490-1900 μέτρων, σε νότιες, νοτιοανατολικές εκθέσεις με ισχυρές κλίσεις (40-100%). Αναπτύσσονται πάνω σε μαρμαρυγιακό σχιστόλιθο, ασβεστόλιθο και γνεύσιο και σε εδάφη ελαφρής μηχανικής σύστασης, μετρίου βάθους έως αβαθή.
• Μικτά δάση μαύρης πεύκης - δασικής πεύκης έκτασης (90 περίπου στρ.), ΒΔ της Πλάτσας σε περιορισμένο εύρος υψομέτρου 1040 έως 1100 μέτρων και σε βόρειες γενικά εκθέσεις (ΒΑ, Β και ΒΔ). Οι συστάδες είναι μικτές, με την μαύρη πεύκη να συμμετέχει με ποσοστό 60-70% και τη δασική με 30-40%, ενώ η μίξη είναι κατά ομάδες και λόχμες.
• Δάση με Pinus peuce της Μακεδονίας. Οι σχηματισμοί της P. peuce (Πενταβέλονη πεύκη) περιορίζονται στην υπαλπική ζώνη και ανήκουν στο Pinion peucis. Ο τύπος αυτός οικοτόπου καταλαμβάνει έκταση 2150 περίπου στρεμμάτων. Επίσης πρέπει να τονισθεί ότι η Pinus peuce (Πενταβέλονη πεύκη) συμμετέχει σε κατά άτομο (αραιά) μίξη σε αρκετές εκτάσεις του Βόρα. Κατ ́ εξαίρεση όμως στις δύο παρακάτω περιπτώσεις συμμετέχει εντονώτερα δίνοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στις συστάδες : α)Μικτό δάσος οξιάς-ελάτης με έντονη την παρουσία της Pinus peuce (Πενταβέλονη πεύκη), ΒΔ των Προμάχων στο Ανω Πέτερνικ. β)Μικτό δάσος δασικής πεύκης - πενταβέλονης πεύκης νότια της Καλής Πεδιάδας (Ντόμπρο Πόλιε).

ΠΑΝΙΔΑ

Ιχθύοπανίδα

Ο Βόρας είναι ένα από τα ψηλότερα βουνά της Ελλάδας που σε ορισμένα από τα ρέοντα ύδατά του συγκρατεί σημαντικούς, από γονιδιακή άποψη, πληθυσμούς άγριας πέστροφας (Salmo macrostigma) και μουστακάτων (Barbus meridionalis), τα οποία είναι και τα μόνα είδη που βρέθηκαν στην περιοχή. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ανφέρουμε ότι από τα υδάτινα ρέμματα που διασχίζουν την περιοχή μόνο το Ξηρόρεμα, ο Ασπροπόταμος και τα ρέματα Νικολάου, Καπετάν Γερέφη, Παλαιόν και Παπαδιάς έχουν νερό καθ ́ όλη τη διάρκεια του έτους και επομένως είναι σε θέση να συγκρατούν ιχθυοπληθυσμούς. Παρόλα αυτά σε ορισμένα από τα παραπάνω ρέματα όπως για παράδειγμα στον Ασπροπόταμο και στο ρέμα Καπετάν Γαρέφη δεν βρέθηκαν ψάρια.

Αμφίβια

Τα είδη που έχουν καταγραφεί είναι τα εξής:

• Κοινή σαλαμάνδρα (Salamandra salamandra)
• Κιτρινομπομπίνα (Bombina variegata)
• Χωματόφρυνος (Bufo bufo)
• Δενδροβάτραχος (Hyla arborea)
• Πηδοβάτραχος (Rana dalmatina)
• Ελληνικός βάτραχος (Rana graeca)
• Λίμνοβατραχος (Rana ridibunda)

Είναι επίσης πιθανή η παρουσία ειδών του γένους Triturus σε κατάλληλες θέσεις όπως είναι η Καλή Πεδιάδα, η οποία θα μπορούσε να φιλοξενεί τον Κοινό Τρίτωνα (Triturus vulgaris) αλλά και τον Αλπικό (Triturus alpestris), καθώς και σε ορισμένες θέσεις ρυακιών με ομαλή ροή. Θεωρείται επίσης πιθανή την παρουσία του Bufo viridis ιδιαίτερα στα χαμηλότερα υψόμετρα. Το είδος έχει εντοπιστεί στην πεδινή έκταση.

Ερπετά

Γενικά η ερπετοπανίδα της περιοχής του όρους Βόρα θεωρείται ως φτωχή από άποψη αριθμού είδων και αυτό οφείλεται στο μεγάλο υψόμετρο και το πολύ υγρό κλίμα. Μερικά ερπετά της Οδηγίας, όπως τα Elaphe situla και E. quatuorlineata αναφέρονται στην ευρύτερη περιοχή της οροσειράς αλλά δεν εντοπίστηκαν εντός των ορίων της περιοχής μελέτης.

• Μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni)
• Γραικοχελώνα (Testudo graeca)
• Πρασινόσαυρα (Lacerta viridis)
• Οχιά (Vipera ammodytes)
• Αστραπόφιδο (Coluber caspius

Θηλαστικά Στην περιοχή του Όρους Βόρας βρίσκουν τροφή και καταφύγιο πολλά είδη θηλαστικών. Τα πλέον κοινά είδη θηλαστικών της περιοχής είναι τα εξής: Lepus europeus(Λαγός), Vulpes vulpes (Αλεπού), Canis lupus (Λύκος), Meles meles (Ασβός), Sus scrofa(Αγριογούρουνο), Sciurus vulgaris (Σκίουρος), Erinaceus europeus (Σκαντζόχοιρος), Martes foina (Κουνάβι). Κοινή επίσης η ύπαρξη διαφόρων ειδών αρουραίων, ποντικιών και νυχτερίδας. Τα τελευταία 3 - 4 χρόνια έχει αυξηθεί και ο πληθυσμός του είδους Capreolus capreolus (Ζαρκάδι) που εμφανίζεται σε διάφορες θέσεις σε ολόκληρη σχεδόν την περιοχή. Σύμφωνα με πληροφορίες του Δασαρχείου Αριδαίας και των ντόπιων κατοίκων σε μία θέση στην περιοχή Προμάχων κοντά στη μεθόριο έχει παρατηρηθεί και η ύπαρξη του είδους Rupicapra rupicapra (Αγριόγιδο), ενώ αναφέρεται και η παρουσία, στην περιοχή Μαύρου Δάσους, του είδους Ursus arctos (Αρκούδα). Αναφέρεται ακόμη ότι στην περιοχή υπάρχουν και μυοκάστορες. Στον κατάλογο που ακολουθεί δίδονται τα κυριότερα θηλαστικά είδη της πανίδας της περιοχής μελέτης :

Canis lupus L. Λύκος
Capreolus capreolus Ζαρκάδι
Erinaceus europeus L. Σκαντζόχοιρος
Felis silvestris Schreber Αγριόγατος
Martes foina Erxleben Κουνάβι
Meles meles L. Ασβός
Mustela nivalis Νυφίτσα
Lepus europeus Pallas Κοινός λαγός
Pipistrellus pipistrellus Schreber Κοινή νυχτερίδα
Pipistrellus savii Bonaparte Βουνονυχτερίδα
Rupicapra rupicapra L. Αγριόγιδο
Sciurus vulgaris L. Σκίουρος
Sus scrofa L. Αγριογούρουνο
Talpa caeca Savi Μεσογειακός Ασπάλακας
Talpa europea L. Ευρωπαϊκός Ασπάλακας
Ursus arctos L. Αρκούδα
Vulpes vulpes L. Αλεπού

Ορνιθοπανίδα

Βιβλιογραφία

• Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΒΟΡΑΣ (GR 1240001), Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Διεύθυνση Περιβάλλοντος Σχεδιασμού, Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ